نکات مهم انتخاب انواع لوله و اتصالات و انواع آن

بطور کلی لوله ها وظیفه انتقال یا نگهداری انواع سیالات، اعم از مایعات یا گازها با چگالی های مختلف را بر عهده دارند. لوله ها بر اساس کاربرد آنها می‌توانند از مواد مختلفی مثل فولاد، پلاستیک ، مس ،  چدن،سیمان ، PVC و غیره ساخته شوند که در ادامه به شرح مختصری از آنها خواهیم پرداخت:

لوله فولادی

لوله هایی که از فولاد ساخته می شوند و در تاسیسات ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند عمدتا به سه گروه لوله های گالوانیزه ،لوله های سیاه و لوله های مانیسمان تقسیم می شوند .تمامی لوله های فولادی درمقابل فشارهای بالا قابلیت تحمل زیادی دارند ،کارگذاری آن ها به سبب طویل بودن طول شاخه ها (6 متر ) ساده است اما به دلیل آنکه پوشش خارجی ندارند به سرعت خورده می شوند.

لوله گالوانیزه

لوله های گالوانیزه که یکی از مهمترین انواع لوله های فولادی می باشند دارای رنگ نقره ای بوده و عمدتا برای لوله کشی آب سرد وگرم مصرفی در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند.چنانچه لوله های گالوانیزه آب سرد و گرم مصرفی در بالای سقف کاذب یا هر فضای آزاد دیگری مانند داکت عبور لوله های ساختمان و به دور از رطوبت با یک لایه نوار پرایمر به دور لوله یا حتی رنگ پرایمر مشکی  اجرا گردند ،  دارای طول عمر بسیار زیادی خواهند بود ، طبیعتا برای جلوگیری از پوسیدگی لوله های گالوانیزه ای که در زیر کاشی و نازک کاری ساختمان ها ، درون کانال های کف ساختمان و ... نصب و اجرا می شوند استفاده از رنگ پرایمر همراه با حتی دو لایه نوار پرایمر می تواند تضمین کننده طول عمر و دوام لوله های گالوانیزه در مقابل خوردگی باشد .بدیهی است اجرای عایق مناسب پیرامون کلیه لوله های آب گرم مصرفی موجب کاهش چشمگیر تلفات حرارتی لوله آب گرم می گردد.
در لوله کشی فولادی گالوانیزه طبق مبحث 16 مقررات ملی ساختمان از قطر نامی  100 میلی متر  ("4) به بالا دیگر اتصال دنده ای پاسخگو نبوده و صرفا باید از اتصالات فلنجی استفاده گردد.

لوله های سیاه 

لوله های فولادی سیاه که بطور سنتی عمدتا در لوله کشی آب سیستم های سرمایش و گرمایش ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند ،نیز چنانچه بدور از رطوبت و درون داکت ها و رایزر ها  همراه با دو لایه پوشش ضد زنگ اجرا گردند دارای طول عمر مناسبی خواهند بود . لوله های سیاه مورد استفاده در سیستم های سرمایش و گرمایش پس از رنگ ضدزنگ و تست جهت جلوگیری از تلفات حرارتی باید توسط عایق های مناسب کاملا ایزوله گردند .

لوله مانیسمان 

این لوله ها که از انواع لوله های فولادی بدون درز می باشند دارای بیشترین ضخامت و استحکام بدنه و بالاترین حد تحمل فشار و نیروهای فیزیکی بوده و عمدتا در لوله کشی های گاز منازل و آپارتمان ها مورد استفاده قرار می گیرند.این لوله ها فقط با استفاده از  اتصالات مانیسمان و بصورت جوشی مثلا جوش طرفین زانو به لوله مورد استفاده قرار می گیرند .

لوله‌های چدنی (داکتیل)

جنس این لوله‌ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ، شکل و طول لوله، نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستند و اغلب در سیستم لوله کشی فاضلاب استفاده می‌شوند. لوله های چدنی عمدتاً در دو نوع سرتوپی(یکسرتوپی-دوسرتوپی)  و دو سر تخت تولید میشوند.

لوله‌ پلاستیکی

بطور کلی لوله‌های پلاستیکی که در تاسیسات آب و فاضلاب به کار برده می‌شوند عبارتند از:

• لوله‌های پلاستیکی پی وی سی (PVC – مخفف پلی ونیل کلراید)
• لوله‌های پلاستیکی (PE مخفف پلی اتیلن)
• لوله‌های پلاستیک  ABS (مخفف اکریلونیتریل، بوتادین و استیرن)
• لوله‌های پلاستیک PP (مخفف پلی پروپلین)
• لوله‌های پلاستیکی CPVC(مخفف کلرینیتد پلی و نیل کلراید)
• لوله‌های پلاستیکی PB(مخفف پلی بوتیلن)
   
   از لوله های PVC می توان به عنوان پرکاربردترین لوله های این دسته اشاره کرد. از جمله مزایای استفاده از لوله های پی وی سی می توان یه اتصال بسیار آسانتر و سریعتر لوله و اتصالات آن در مقایسه با سایر لوله‌ها، عدم نیاز به رنگ آمیزی، وزن سبک و قابلیت نصب در سقف های کاذب، قطر خارجی کمتر و مقاومت شیمیایی بالا اشاره کرد.
  از معایب لوله های پی وی سی میتوان به حساسیت بسیار بالا در مقابل سرما، از دست دادن فرم و استحکام در مقابل گرما و تحمل کم در مقابل ضربه های خارجی اشاره کرد. 
  نکته: لوله های فاضلاب PVC از نوع خشک، در دو نوع فشار ضعیف به رنگ خاکستری متمایل به آبی و نوع فشار قوی به رنگ خاکستری روشن تولید می شون . کاربرد لوله های PVC فشار ضعیف درلوله کشی تهویه آب باران و اتصال برای آب باران بالکنها و لوله های اتصالی سرویس های بهداشتی می باشد اما کاربرد لوله های PVC فشار قوی درسیستمهای فاضلاب ساختمان به عنوان لوله های عمودی و جمع آوری کننده و لوله تخلیه اصلی فاضلاب است.  

طبق مبحث 16 مقررات ملی ساختمان ، استفاده از لوله و فیتینگ پلی اتیلن در لوله کشی فاضلاب بهداشتی داخل ساختمان حداکثر تاقطر لوله 5 سانتیمتر ("2 )مجاز است. (بعبارت دیگر استفاده از این لوله ها در قطر "3 و "4 یا بیشتر خصوصا بعنوان رایزر فاضلاب ساختمانها اکیدا ممنوع است .)

لوله های چند لایه

لوله های پنج لایه تلفیقی هوشمندانه از فلز و پلیمر می باشند. یک لوله آلومینیومی با جوش طولی اولتراسونیک،‌ بدنه اصلی سوپر پایپ را تشکیل می دهد. این لایه فلزی مقاومت در برابر فشار ،حرارت و نفوذ اکسیژن را تامین می کند. دو لایه پلیمر PEOC و دو لایه چسب مخصوص تشکیل دهنده اجزای دیگر این لوله ها میباشد که در شرایط سخت کاری و در فشار و دمای بالا حتی با ضریب اطمینان 2.5 برابر عمر این لوله ها را به بیش از صد سال رسانیده است.